Lịch sử, ý nghĩa Giỗ tổ Hùng Vương

“Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày Giỗ tổ mùng mười tháng ba”. 

Ngày 10-3 âm lịch hàng năm là ngày Quốc lễ, cả dân tộc hướng về cội nguồn, tưởng nhớ các vua Hùng đã có công dựng nước và giữ nước.

Bánh chưng bánh dày dâng lên Quốc Tổ.

Để ghi nhớ công ơn của các vua Hùng có công khai thiên, lập địa, vua Lê Thánh Tông năm 1470 và đời vua Lê Kính Tông năm 1601 sao chép đóng dấu kiềm để tại Đền Hùng, chọn ngày 11 và 12-3 âm lịch làm ngày Giỗ tổ Hùng Vương. Đến thời nhà Nguyễn - năm Khải Định thứ 2 chính thức chọn ngày 10-3 âm lịch làm ngày Giỗ tổ Hùng Vương để tưởng nhớ các vua Hùng và nhắc nhở mọi người Việt Nam cùng tưởng nhớ thờ cúng tổ tiên.

Vào ngày 6-12-2012, việc Giỗ tổ Hùng Vương đã được cả thế giới biết đến khi UNESCO công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” là một Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Ngày Giỗ tổ Hùng Vương mùng 10-3 không chỉ thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn mà còn là niềm tự hào của người Việt trước bạn bè quốc tế.

Nghi thức tế lễ Giỗ tổ Hùng Vương

Nhà nước đã có quy định về quy mô tổ chức Giỗ tổ Hùng Vương, năm chẵn 5 năm một lần thì quy mô lớn hơn các năm lẻ. Kể từ năm 2007, khi Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam chính thức công nhận Giỗ tổ Hùng Vương là Quốc lễ thì ngày này có ý nghĩa đặc biệt hơn với mỗi người dân Việt Nam, là dịp để những người dân tỏ lòng thành tâm hướng về cội nguồn tổ tiên.

Theo tục lệ hàng năm, những năm lẻ sẽ do tỉnh Phú Thọ đứng ra tổ chức  tại Đền Hùng, Việt Trì; các năm chẵn sẽ có quy mô ở các cấp lớn hơn. Lễ hội Đền Hùng không chỉ diễn ra ở Khu di tích lịch sử Đền Hùng Phú Thọ mà sẽ diễn ra ở nhiều địa phương trong cả nước.

Tổ chức Giỗ tổ Hùng Vương gồm có 2 phần: phần lễ và phần hội. Phần tế lễ được cử hành rất trọng thể mang tính Quốc lễ. Lễ vật dâng cúng là “lễ tam sinh” (1 lợn, 1 dê và 1 bò), bánh chưng, bánh dày và xôi nhiều màu..., nhạc khí là trống đồng cổ. Bánh dày 18 chiếc (dâng lên 18 đời vua Hùng) - Bánh chưng 18 chiếc (dâng lên 18 đời vua Hùng) - Hương hoa, nước, trầu, cau, rượu và ngũ quả. Bánh dày hình tròn, tượng trưng cho Trời, thường không có nhân. Bánh chưng hình vuông, tượng trưng cho Đất, bên trong có nhân mặn.

Sau khi một hồi trống đồng vang lên, các vị chức sắc vào tế lễ dưới sự điều khiển của chủ lễ. Tiếp theo đến các cụ bô lão của làng xã sở tại quanh Đền Hùng vào tế lễ. Sau cùng là nhân dân và du khách hành hương vào tế lễ trong các đền thờ, tưởng niệm các vua Hùng.

Giỗ tổ Hùng Vương là dịp để giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, lòng biết ơn sâu sắc các vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân kiên cường chống giặc ngoại xâm giữ nước; là ngày để toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta cùng nguyện một lòng mãi mãi khắc ghi lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước - Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

TP tổng hợp