Tăng cường đối thoại, tiếp dân “hạ nhiệt” khiếu nại, tố cáo

Đại biểu Quốc hội phát biểu tại nghị trường.

Không thể phủ nhận nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong tiếp công dân (TCD), giải quyết khiếu nại, tố cáo (KNTC), tuy nhiên thực trạng còn phức tạp. TCD, đối thoại là một trong những giải pháp khả thi góp phần giải quyết bức xúc, tâm tư của người dân ngay từ cơ sở, khắc phục KNTC vượt cấp, kéo dài.

Chuyển biến tích cực rõ nét là tình hình KNTC trong năm 2017 giảm so với năm trước (các cơ quan hành chính nhà nước tiếp 352.102 lượt công dân đến KNTC, giảm 8,5% ; tiếp nhận 57.983 đơn khiếu nại, giảm 8,67%, 15.555 đơn tố cáo, giảm 9,74%; tỷ lệ vụ việc được giải quyết KNTC tăng, trong đó nhiều vụ giải quyết có lý, có tình, chấm dứt KNTC vượt cấp. Tuy nhiên, số đơn KNTC còn tập trung nhiều ở lĩnh vực đất đai, nhà ở, giải phóng mặt bằng; số đoàn đông người tăng 10,2 % so với năm 2016. Nỗi day dứt của ĐBQH Nguyễn Minh Sơn (Tiền Giang) cũng là trăn trở của nhiều người khi không ít vụ khiếu nại dai dẳng từ nhiệm kỳ này qua nhiệm kỳ khác, có người phải bán hết tài sản mà vụ khiếu kiện vẫn chưa xong và phải đặt địa vị của họ mới thấu hết nỗi nhọc nhằn.

Ngoài những nguyên nhân như một số cơ chế, chính sách pháp luật chưa hoàn thiện, thiếu đồng bộ; nhiều quy định chưa phù hợp thực tiễn chậm bổ sung, sửa đổi; thủ trưởng cơ quan hành chính một số nơi chưa thực hiện hết trách nhiệm, chỉ chú trọng trả lời đơn thư KNTC mà thiếu quan tâm xử lý dứt điểm, do né tránh, đùn đẩy hoặc trả lời vòng vo khiến người dân mất lòng tin..., xem nhẹ việc tiếp dân và đối thoại cũng là tác nhân. Đối thoại được quy định trong các văn bản của Đảng và pháp luật của Nhà nước, là một thủ tục trong giải quyết khiếu nại. Người có thẩm quyền tiếp xúc, trao đổi để giải quyết công việc của dân, qua đó giải thích, tuyên truyền chủ trương, chính sách, pháp luật, hòa giải, phòng ngừa từ xa các vướng mắc, mâu thuẫn, điểm nóng trong dân. “Nghe dân nói, nói cho dân nghe”, gần và giúp dân tạo cầu nối để người dân tin tưởng, đồng thuận chung tay cùng chính quyền các cấp. Cũng từ công tác tiếp dân mà pháp luật về KNTC, về thanh tra, đất đai... mới thật sự đi vào đời sống. Qua các báo cáo và chuyên đề nghiên cứu về KNTC và an ninh nông thôn cũng cho thấy hầu hết vụ việc phức tạp, điểm nóng đều phát sinh từ cơ sở, có việc lớn, nhỏ, có việc bức xúc. Vấn đề đặt ra là cán bộ cơ sở có luôn sâu sát, sớm nắm bắt các vấn đề trong dân, lắng nghe, chia sẻ, đối thoại và cùng dân giải quyết ngay từ khi mới manh nha hay không?

Tâm lý chung của người đi KNTC rất mong được gặp trực tiếp người cao nhất trong cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giải quyết. Thực tế minh chứng nhiều cuộc đối thoại giữa người đứng đầu (NĐĐ) cấp ủy, chính quyền địa phương với nhân dân phát huy tác dụng tốt, giải quyết nhiều vụ việc, “hạ nhiệt” nhiều điểm nóng, dân dừng khiếu nại, tụ tập đông người. Buổi đối thoại giữa Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai Nguyễn Phú Cường với 300 hộ kinh doanh, buôn bán ở chợ Sặt (Biên Hòa, Đồng Nai) ngày 31-10, nhiều chính sách pháp luật được giải thích, nguyện vọng của tiểu thương được giải quyết, vụ việc cơ bản khép lại sau 10 năm dân khiếu nại. Nếu những năm trước huyện Phúc Thọ (Hà Nội) có nhiều điểm nóng phức tạp thì nay không còn, tình hình ổn định vì từ năm 2014, NĐĐ cấp ủy và bí thư 23 xã, thị trấn, Chủ tịch UBND hai cấp đối thoại với dân, thực hiện nghiêm Quyết định số 218 của Bộ Chính trị về MTTQ, các đoàn thể chính trị xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Đối thoại không mất nhiều tiền, thời gian, công sức nhưng mang lại rất nhiều lợi ích, nhất là vấn đề yên dân.

Đáng tiếc một bộ phận NĐĐ và cán bộ ở cơ sở còn xa dân, không đối thoại, lắng nghe khiến dân thất vọng, bức xúc và một số ngành, địa phương chưa thật sự quan tâm đến phương thức này. Số liệu ĐBQH Âu Thị Mai (Tuyên Quang) và ĐBQH Nguyễn Minh Sơn đề cập trong 9 tháng đầu năm chỉ có 17 tỉnh Chủ tịch UBND tỉnh trực tiếp TCD; 13 tỉnh NĐĐ ủy quyền cho Phó Chủ tịch UBND tỉnh, các địa phương còn lại giao cho cơ quan chuyên môn TCD và thực trạng các đoàn ĐBQH còn ít TCD (chỉ có 20 tỉnh, thành phố tổ chức 397 buổi TCD trong năm 2017, 43 tỉnh, thành phố không có số liệu về số buổi TCD) cũng phản ánh phần nào tồn tại. Thực tế nếu xem nhẹ đối thoại, TCD có thể vụ việc nhỏ trở thành to, phức tạp, dẫn đến kiện cáo kéo dài, thậm chí trở thành điểm nóng, gây bất an trong dân.

Ở một góc độ khác đối thoại còn là phép thử phẩm chất, năng lực, bản lĩnh cán bộ. ĐBQH Ngọ Duy Hiểu (TP Hà Nội) phân tích, cán bộ có năng lực yếu, bản lĩnh không cao, nắm không chắc công việc sẽ rất sợ đối thoại với dân. Cán bộ nhất là ở cơ sở không giữ gìn, rèn luyện phẩm chất cũng khó ngồi với dân vì buổi đối thoại có thể là diễn đàn để dân phê bình, tố cáo cán bộ, thậm chí với chính người đang chủ trì buổi đối thoại. Kỹ năng ứng xử và năng lực của một số người làm công tác TCD, giải quyết KNTC còn hạn chế cũng đang là bất cập trong thực tế.

Muốn giải quyết căn bản tận gốc đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nhất là chủ động giải quyết dứt điểm từ cấp cơ sở, góp phần hạn chế tối đa khiếu kiện đông người, vượt cấp. Do đó, cần hoàn thiện pháp luật, nhất là các quy định liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người dân, doanh nghiệp và quy định cụ thể về trách nhiệm đối thoại định kỳ với dân, NĐĐ chính quyền các cấp và một số cơ quan, đơn vị phải dành thời gian TCD và đối thoại theo quy định, xử lý nghiêm trường hợp không thực hiện; trình tự, thủ tục và tinh thần trách nhiệm của cán bộ, công chức TCD cần được quan tâm; coi trọng hơn nữa hòa giải trong cộng đồng. Dự án Luật Tố cáo (sửa đổi) mà cử tri đặc biệt quan tâm đang được tiếp thu, chỉnh lý với nhiều điểm mới và dự kiến được Quốc hội xem xét, thông qua trong kỳ họp tới kỳ vọng giải quyết hợp lý những vướng mắc đặt ra từ thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện quyền KNTC và nâng cao trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, đồng thời làm cơ sở xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.

Thực tế minh chứng nhiều cuộc đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương với nhân dân phát huy tác dụng tốt, giải quyết nhiều vụ việc, “hạ nhiệt” nhiều điểm nóng, dân dừng khiếu nại, tụ tập đông người.

Theo Trường Sơn/nhandan.org.vn